Roest: hoeveel schade wordt daardoor niet aangericht? Volgens het Nederlands Corrosie Centrum in Rotterdam wordt voor de geïndustrialiseerde wereld rekening gehouden met 3 à 4 procent van de Bruto Nationaal Produkt per jaar. Voor een land als Nederland komt dat neer op een jaarlijks verlies van minstens vijf tot zeven miljard Euro (!). En dát zijn alleen nog maar de directe kosten, bestaande uit de vernietiging van kapitaal, gebruik van duurdere materialen en methoden om corrosie te voorkomen. De indirecte kosten  bijvoorbeeld wegens een doorgeroest vat of een machine die niet meer kan draaien  bedragen misschien nog wel het dubbele.

Roest is ook overal om ons heen. Zo krijgt iedere autobezitter vroeg of laat te maken met roest. Vooral in onze streken, waar ‘s winters pekel op de wegen wordt gestrooid. Roestvorming op de carroserie van een auto is nog maar een esthetisch probleem. Maar na verloop van tijd worden ook de dragende delen van het chassis aangetast. Dan duurt het niet lang meer totdat het voertuig wordt afgekeurd. Daarom blijven autofabrikanten speuren naar nieuwe en betere corrosiebeschermende maatregelen. ML-behandelingen, deklagen aanbrengen, galvaniseren met zink; bij sommige merken lukt dat beter dan de andere. Er zijn er nog steeds bij waarvan de verkoper van de concurrent zal opmerken dat zo’n auto al in de folder staat te roesten.

Roest, leren we op school, is geoxideerd ijzer: ijzer dat zich heeft verbonden met zuurstof. Als het zo simpel was, zou je roest effectief kunnen bestrijden door te zorgen dat er geen zuurstof bij het ijzer komt. Maar zo eenvoudig is het niet.Staal (want daar praten we over, zuiver ijzer wordt nooit gebruikt) is geen homogene stof. Bij staalbereiding wordt schroot aan de ‘smelt’ toegevoegd. Vaak bestaat dat uit samengeperste autowrakken die aluminium en koper bevatten. Staal bevat dus ook andere metalen.Tussen de kristallen van twee verschillende metalen heerst altijd een klein spanningsverschil, het zogenoemde potentiaalverschil. Zorgt een geleidende vloeistof, bijvoorbeeld zure regen, voor contact tussen de kristallen, dan ontstaat er een elektrisch stroompje. Het gevolg hiervan is dat het minst edele metaal in oplossing gaat. Loopt de stroom bijvoorbeeld tussen een ijzer- en een koperdeeltje, dan gaat het ijzer in oplossing. De opgeloste ijzerdeeltjes verbinden zich met zuurstof en er ontstaat roest, dat altijd water bevat. Dat laatste is funest, want zelfs één molecuul water in de corrosielaag is voldoende om het proces gaande te houden.

Roest overschilderen helpt niet. Onder de laklaag vreet roest gewoon verder. Omdat het volume van een corrosieproduct groter is dan het oorspronkelijke staal, zal de verflaag op den duur barsten. Door de barst kan water dringen, waardoor het proces weer wordt versneld. Om roest te bestrijden moet het metaal dus eerst zeer grondig worden ontroest.In de praktijk gebeurt dat door het metaal te stralen. Daarna wordt er zo snel mogelijk een hechtende verflaag op aangebracht. Snelheid is geboden, omdat ijzerdeeltjes zich ook zonder water aan zuurstof binden.

Roest terug veranderen in staal is in theorie mogelijk door het geroeste voorwerp in een plasma te plaatsen. Een plasma ontstaat als een gas een zodanige temperatuur krijgt dat alle elektronen worden losgerukt van hun atomen. Onder invloed van zo’n plasma komen de roestmoleculen in zo’n heftige beroering dat de binding tussen de ijzer- en zuurstofatomen wordt verbroken. Die zuurstof kan worden afgevoerd en er bljjft puur ijzer over. Althans in theorie, want in de praktijk blijkt het proces nog zo duur dat alleen kunstvoorwerpen zo worden behandeld. Een roestige spijker moet bijvoorbeeld zes uur lang onder een plasmadouche liggen om weer van staal te worden. Het in stand houden van een plasma vreet stroom en bovendien neemt de tijdsduur van de behandeling toe, naarmate de voorwerpen en de hoeveelheid roest groter worden. De auto industrie vaart daar wel bij, want anders reed ieder van ons in een oldtimer rond.

Om dit roesten van binnenuit van bruggen, parkeergarages en andere betonnen bouwsels tegen te gaan, wordt tegenwoordig steeds vaker gewerkt met kathodische bescherming. Daarbij wordt een zwakke gelijkstroom op het wapeningsstaal gezet. Benodigd is slechts een vermogen 10 watt per honderd vierkante meter. In afgelegen gebieden kan de noodzakelijke stroom dus ook ook met behulp van zonnepanelen worden opgewekt. Beton dat onder stroom is gezet, wordt immuun gemaakt tegen roesten van binnenuit.Roestbestrijding door middel van elektrische stroom? Jazeker, want uit materiaalonderzoek blijkt dat roesten voornamelijk is terug te voeren tot een elektrochemisch proces. Elektrochemisch wil zeggen dat tijdens scheikundige processen elektronen worden uitgewisseld. Met andere woorden: dat daarbij stroompjes lopen.

Verantwoordelijk voor die elektrische stroompjes zijn het metaal zelf en de inwerking erop van lucht en water. Zelfs als een metaal niet nat aanvoelt, bevindt zich door de luchtvochtigheid nog altijd een uiterst dun laagje water op het oppervlak. Die vloeibare waterfilm is elektrisch geleidend. Vooral als daarin nog eens vuil of strooizout is opgelost. Ook het metaal zelf is niet puur en bevat insluitsels of verontreinigingen. Samen met de plaatselijke verschillen in de waterfilm zorgen die voor piepkleine potentiaalverschillen langs het oppervlak. Zo heeft elke staalconstructie zijn eigen ‘galvanische elementen’. Die mini-batterijtjes blijken de grote boosdoeners te zijn.Aan de negatieve pool van een mini-batterijtje lost namelijk ijzer op. Daar ontstaan ijzerionen. Aan de positieve pool splitst water zich in waterstof (dat als gas ontwijkt) en hydroxyde-ionen. De negatief geladen hydroxyde-ionen binden zich met de positief geladen ijzerionen tot ijzerhydroxyde. Dat is een roodbruin metaalzout, dat bij verdere blootstelling aan de zuurstof van de lucht overgaat tot donkerbruine schilfers ijzer(III)oxyde: roest.

Het lijkt dus het ei van Colombus. Zet ijzer onder stroom, en het roesten stopt omdat de vorming van ijzerionen wordt verijdeld. Niet iedere staalconstructie hoeft echter permanent onder stroom worden gezet. Want kathodische bescherming ontstaat ook door het aanbrengen van een dun zinklaagje. Zink is namelijk ‘onedeler’ dan ijzer, zodat daarvan eerder elektronen zullen ontsnappen. In plaats van ijzer lost het zink op. Het eindprodukt van zinkcorrosie het ‘zinkpatina’) is echter hard en vormt ook een afsluitende laag. Zo valt het corrosieproces vrijwel stil.Zelfs bij beschadigingen van de zinklaag tot op het staal roest dat nauwelijks. Zolang er nog wat zink in de buurt overblijft, blijft de elektrische stroom de goede kant op gaan. Toch vormt het verzinken van staal een nieuw probleem op zich. Want door de toename van verzinkt staal neemt de hoeveelheid ‘schoon’ staal af en dreigt daarvan zelfs een tekort te ontstaan. Voor het gieten van motorblokken van auto’s hebben de producenten bijvoorbeeld zinkvrij staal nodig. Zink kan namelijk bellen vormen in het staal, waardoor zwakke plekken ontstaan. Oud roest, dat zink bevat kan, kan dus niet weer opnieuw worden gebruikt. Tenzij de staalfabrieken kostbare methoden toepassen om het zink weer van het staal te scheiden.

Stel dat je al het ijzer zou kunnen verzinken of met dekkende lagen van de lucht zou kunnen afsluiten? Ben je dan van roestvorming af? “Welnee,” antwoorden daarop metaaldeskundigen, “want dan heb je altijd nog het probleem van bacteriën die het ijzer kunnen aantasten. Die vreten vanonder die deklagen of door het zink hun weg.”Bacteriën die ijzer eten? Het is nog maar een paar jaar geleden dat materiaaldeskundigen zich serieus buigen over deze vorm van biologische corrosie. Gregory Kobrin, een ingenieur bij duPont in Texas kreeg er bijvoorbeeld in 1985 mee te maken, toen opslagtanks om een onverklaarbare reden gingen lekken.

“Dat waren volkomen nieuwe tanks,” herinnert Kobrin zich. "En we wisten niet wat we ermee aan moesten. Totdat we ze met röntgenapparatuur doorlichtten en erachter kwamen dat er onder kleine putjes hele holten in het staal zaten. Daarin zaten hele kolonies staafvormige bacteriën. De bacteriën, inmiddels geïdentificeerd als soorten Rhodomicrobium en Citrobacter vormen slijmlaagjes, die ook weer gaan werken als de polen van een batterij. Zo lost het ijzer op, waarmee ze zich voeden. Sinds vorig jaar kennen ook geologen deze ijzeretende bacteriën. Zij achten ze verantwoordelijk voor hele fijne laagjes ijzerroest, die in sedimenten van vroegere zeeën zijn te vinden.

Een anti-roestbehandeling begint altijd met een grondige inspectie van het voertuig. Voor het vaststellen van roestvorming bekijk je met een endoscoop in de auto: in de deuren, de chassisbalken en andere holle delen.

Alleen een schone, droge auto kan effectief tegen roest worden behandeld. Daarom wordt de auto zeer uitgebreid gereinigd. Je verwijdert alle afdekplaten en beschermkappen en behandelen erg vuile oppervlakken met een oplosmiddel.
Met water onder zeer hoge druk worden plaatdelen, chassisbalken en holle ruimtes schoongespoten. Onder erg vuile delen komt dan vaak veel roest tevoorschijn. Het tot in de kleinste hoekjes en gaatjes reinigen van de auto neemt zeker enkele uren in beslag.

Na het reinigen krijgt de auto zijn wielen weer terug . De auto moet zeker 48 uur drogen. Daarna verwijder je stoppen, stekkers en andere delen om toegang tot de holle ruimtes te krijgen. Pas dan kan de behandeling beginnen.

Dinitrol ML stopt het roestproces

Na het afdekken van delen die niet worden behandeld, breng je Dinitrol ML aan op alle aangetaste en roestgevoelige delen van de auto. Omdat niet alle roest kan worden verwijderd, dringt Dinitrol ML door in de roestlaag en stopt daar het roestproces. Soms zijn er meerdere lagen Dinitrol ML nodig om de roestlaag helemaal te vullen.

Dinitrol 1000 dicht de holle ruimtes

Na Dinitrol ML wordt in holle ruimtes Dinitrol 1000 aangebracht. Deze tweede laag zorgt ervoor dat vocht en vuil het metaal niet langer kunnen bereiken. Dinitrol 1000 is zeer geschikt voor het behandelen van holle ruimtes omdat het tijdens het aanbrengen vloeibaar is maar na droging een dikke, wasachtige laag vormt. Naden en kieren worden daardoor keurig afgedicht.

Dinitrol Sealant beschermt tegen vuil

De onderkant en de wielkasten van de auto worden helemaal ingepakt in een laag Dinitrol Sealant. Dit product is zeer sterk en beschermt de eerste laag Dinitrol ML tegen opspattende steentjes, strooizout en ander vuil. Het product droogt niet uit en blijft elastisch, wat voor een nog betere bescherming zorgt.

Na deze behandeling is de auto voor vele jaren beschermd tegen roest!

Electrolitisch ontroesten gebeurd op de zelfde manier als galvaniseren,dit is een goede en goedkope oplossing om kleine onderdelen te ontroesten zoals remtrommels-remcilinders-aandrijfassen enz.we hebben hiervoor nodig 1 plastic emmer-een acculader-een ijzerenstrip-een stuk koperenbuis of houten steel en huishoudsoda,op bijgaande foto zijn metalen strippen in de emmer bevestigd voor het aansluiten van de pus pool maar dat kan ook gewoon een stuk metaalplaat zijn,het onderdeel dat we willen ontroesten verbinden we met de negatieve pool van de accu lader(let goed op de rode draad die we in de emmer zien is een los stuk draad de aan sluiting zit aan de buitenkant van de emmer en is verbonden met de negatieve aansluiting van de acculader de zwarte draad!)de emmer word voor driekwart met water gevuld,waaraan we voor iedere liter water 1 eetlepel huishoud soda toevoegen (eerst op lossen in warm water)hierna kan het te ontroesten onderdeel in de emmer worden gehangen,let goed op de polariteit van de aansluiting de min aansluiting (zwarte draad van de accu lader komt aan het te ontroesten voorwerp)de plus (rode draad komt aan het stuk plaat dat in de emmer word gehangen)let ook goed op dat het onderdeel dat we gaan ontroesten niet in verbinding komt met de positieve metalen strip in de emmer na enkele uren kan het onderdel uit de emmer gehaald worden en de loszittende roest met een staalborstel worden verwijderd,daarna afspoelen onder de kraan en met een fohn droog blazen,een goede beschermingslak om de ontroeste delen mee te beschermen is Hamerite verkrijgbaar in diverse kleuren en kan direct op het blanke metaal worden aangebracht en geeft zelfs niet geheel ontroeste plaatsen nog een goede bescherming.

De snelheid waarmee het ontroesten gebeurd is afhankelijk van de stroom die de acculader kan leveren 6A is al ruim voldoende,maar hoe hoger de stroom hoe sneller het proces,ook de hoeveelheid toegevoegde soda speelt een rol even uitproberen bv anderhalf of twee eetlepels op 1liter water het is ook mogelijk om in plaats van huidhoud soda caustische soda te gebruiken dit is veel agressiever dan huishoud soda en wordt bij de bouwmarkt en drogist verkocht als gootsteen ontstopper.

 

Het juiste beschermingsmiddel

Tijd dus voor een onafhankelijke proef op de som. Het tijdschrift OldtimerMarkt heeft onlangs een zeer uitgebreide test gepubliceerd met op zijn minst interessante resultaten. De test is uitgevoerd door de universiteit van Oldenburg in Duitsland en kan als onpartijdig worden beschouwd. Daar het roesten van plaatstaal een tijdrovend proces van vele jaren is, heeft het testteam ervoor gekozen het testtraject te versnellen, zonder dat dit de resultaten beïnvloedt. Hiervoor gebruikt men zogenaamde zoutspoelkasten.
Ondanks deze maatregelen had de test toch nog een doorlooptijd van drie jaar. Om de kokerbalken van een auto na te bootsen, heeft men een metalen kast gemaakt van 60 centimeter lang. Het deksel en de bodem zijn met schroefverbindingen vastgemaakt. In het midden van de kast is een opstaande verstevigingsrand gepuntlast. Dit laatste komt ook vaak in de praktijk voor. Aan de onderzijde zijn afvoergaten voor condens gemaakt. Tijdens de test wordt de ingespoten zoutoplossing hier door afgevoerd. De zoutoplossing wordt enerzijds gebruikt om het roestproces (en daarmee de test) te versnellen en anderzijds om ook de winterperiode na te bootsen. De buitenzijde van de kast is wit gespoten, zodat het begin van doorroesten meteen zichtbaar wordt.

Rust roest

Aan de start van de test zijn de kasten van binnenuit ontvet, zodat een kleine hoeveelheid vliegroest kon ontstaan. Gezien de leeftijd van onze auto’s zeker representatief. In het totaal zijn twintig antiroest producten getest. Een van de producten is door de fabrikant vroegtijdig van de markt gehaald en is daarom niet verder beproefd. Om testfouten uit te sluiten zijn met elk product drie kasten behandeld. In het totaal dus zestig (!) kasten. De kasten zijn op een stellage buiten opgesteld en stonden drie jaar in weer en wind. Regelmatig is een zoutoplossing in de kastjes gesproeid. Na een jaar werden de kastjes voor het eerst geopend en bleek dat er al duidelijk verschil was ontstaan tussen de producten.

Roestomzetter

Opmerkelijk is de positie van een tweede bekende uit de klassiekerwereld: Fertan. Dit product wordt toegepast in twee stappen. Als eerste wordt een chemische roestomzetter ingespoten, die na inwerking geneutraliseerd moet worden met water. Vervolgens worden de ruimtes met wax behandeld. De onderzoekers hebben hier een duidelijk oordeel over: Fertan is geen geschikt middel voor holle ruimtes. Het is namelijk zeer twijfelachtig of het neutraliseren slaagt, omdat men op de gok water in de ruimtes spuit. Met name hoeken en kieren zullen niet of onvoldoende geneutraliseerd wordt. Wanneer het geheel wordt afgedekt met een waxlaag, gaat het roestproces hieronder gewoon verder. De gevolgen hoeven niet uitgelegd te worden en de testresultaten spreken voor zich. Voor toepassingen anders dan holle ruimtes is Fertan echter wel een geschikte oplossing.

De testresultaten

De vetproducten hadden een aanzienlijke voorsprong op de rest, de kasten waren zo goed als niet aangetast. Van de olieproducten was de beschermlaag nog maar flinterdun. Door de zoutspoeling en het condenswater was de bescherming gedeeltelijk weggespoeld.
Op het gebied van de waxen waren verschillende resultaten geboekt. Terwijl Teroson HV400, Waxoyl professional 120-4, Berner HK 1000 en Makra HK 400 zich goed hadden bewezen, waren bij Dinol al de eerste scheuren in de beschermlaag zichtbaar. Het scheuren van de waxlaag wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door de oplosmiddelen. Deze zijn toegevoegd zodat de wax vloeibaar is tijdens het aanbrengen. Na het aanbrengen verdampt het oplosmiddel en wordt de wax taai. Echter door het verdampen van het oplosmiddel krimpt de wax, wat bij teveel oplosmiddel voor scheuren in de waxlaag kan zorgen. Dit verklaart ook meteen de uiteenlopende resultaten van de waxproducten.
De trend van het eerste jaar zette de daaropvolgende twee jaren voort. Terwijl de olieproducten het eerste jaar, door goede inwerking op de staalconstructie, nog goede bescherming boden, kon deze bescherming niet standhouden. Na enkele maanden was de beschermlaag geheel weggespoeld met catastrofale gevolgen. Het alom geprezen Owatrol eindigde op de laatste plaats! De beschermlaag was geheel verdwenen en daarna had er een ware veldslag plaatsgevonden, die natuurlijk gewonnen was door de roest.

Testwinnaars

Testwinnaars zijn de producten op vetbasis.
Maar de vraag is waarom de grote chemiefabrikanten zoals ML, Holts en 3M dan voornamelijk waxproducten en geen vetten produceren. Dit alles heeft te maken met de arbeidsintensieve verwerking van vet. Het vraagt meer voorbereiding en speciaal gereedschap en is daarom minder aantrekkelijk voor hobbyist en dealer. Vetten moeten namelijk voor verwerking langdurig verhit worden en het hete vet zal met behulp van speciaal gereedschap aangebracht moeten worden. Tenslotte moet alles goed afgedekt zijn, omdat tijdens het aanbrengen er een fijne vetnevel ontstaat, die ook op onbedoelde plekken kan neerslaan. Na behandeling koelt het vet af en stolt. In tegenstelling tot vet kan wax onverwarmd en eenvoudig met een spuitbus worden verwerkt. Het behaalde resultaat is over het algemeen voldoende. Voor de autodealers zijn er nog een tweetal redenen om juist voor wax te kiezen. De (verplichte) nabehandelingen zal ook weer extra geld in het laatje brengen. Wanneer er door dit goedkopere alternatief toch (van buitenaf zichtbare) roestproblemen ontstaan, is de auto al een paar keer van eigenaar verwisseld en van garantie is dan allang geen sprake meer.

De resultaten per product

Nr Product  Categorie  Verpakking  Oordeel

1 Mike Sanders Korrosionsschutzfett Vet € 45/4 kg € 800 Uitstekend
2 Siegafett Vet - € 350 Zeer Goed
3 Teroson HV 400 Wax € 14,70/l - Zeer Goed
4 Waxoyl Professional 120-4 Wax - € 150 Goed
5 Berner HK 1000 Wax € 8/l - Goed
6 Makra HK 400 Wax € 8/l € 150 Goed
7 RST 2000 Olie € 17,40/l € 260 Voldoende
8 Fluid Film Liquid A Vet € 9,28/l € 450 Voldoende
9 Gunex 2000 Olie € 12,60/0,5 l - Voldoende
10 Kriechfett Seilbahn-Fluid Zeer dun vet € 18/l - Voldoende
11 Tectyl Hohlrauwkonservierer ML Wax € 11,95/l - Twijfelachtig
12 Pingo Hohlraumversiegler Wax € 9,62/l - Twijfelachtig
13 Carlofon D1000 transparent Wax - - Twijfelachtig
14 3M Hohlraumversiegelung 08919 Wax € 10,64/l - Twijfelachtig
15 Holts Hohlraumversiegelung Wax € 9/l - Twijfelachtig
16 Tuff-Kote Dinol Zweischichtwax Wax - € 450 Onvoldoende
17 Fertan Rostwandler (roestomzetter) en Wax Wax € 37/2 l € 400 Onvoldoende
18 Auto-Fit Hohlraumkonservierung Wax € 9,05/l - Onvoldoende
19 Owatrol Farbkriechoel Olie € 19,13/l € 400 Onvoldoende
20 Wuerth Aktiv Holhraumwachs auf Wasserbasis - - - Niet beoordeeld